རིགས་ལམ་དགེ་རྒན་དཀོན་མཆོག་རྒྱ་མཚོ།
༄༅།། བདེན་གཉིས་ཟུང་འཇུག་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས། །བདེན་གཉིས་ཅིག་ཆར་ཡང་དག་མཁྱེན། །བདེན་གཉིས་གནས་ལུགས་མ་ནོར་བར། །འགྲོ་ལ་འདོམས་མཁས་རྒྱལ་རྣམས་མཆོད། །བློ་གྲོས་བཟང་པོས་ཆོས་ཀུན་གཟིགས། །གྲགས་པའི་སྙན་པ་ཕྱོགས་བཅུར་གཡོ། །ཞིང་འདིར་རྒྱལ་བསྟན་ཕན་བདེའི་དཔལ། །གསལ་མཛད་འཇམ་དབྱངས་བླ་མར་འདུད། །བློ་གྲོས་བཟང་པོའི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱིས། །རྒྱལ་བསྟན་འཛིན་ཅིང་སྤེལ་བ་ལ། །འཇིགས་བྲལ་མཚུངས་མེད་འགྲོ་བའི་སྐྱབས། །ཡེ་ཤེས་རྒྱ་མཚོའི་གཏེར་ཆེན་རྒྱལ། །
དེ་ཡང་ཇི་སྐད་དུ། དཔལ་མགོན་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས། སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་བསྟན་པ། །བདེན་པ་གཉིས་ལ་ཡང་དག་བརྟེན། །འཇིག་རྟེན་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་དང༌། །དམ་པའི་དོན་གྱི་བདེན་པའོ། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ཐུབ་པ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་གང་གསུངས་ཐམས་ཅད་བདེན་གཉིས་ལས་མ་འདས་པར་གསུངས་ལ། དེའི་ཕྱིར་རང་ཅག་རྣམས་ཀྱིས་བདེན་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་ཤེས་དགོས་པས་དེའི་རྣམ་གཞག་མདོ་ཙམ་བཤད་པ་ལ་གཉིས། གྲུབ་མཐའ་སོ་སོའི་ལུགས་ཀྱི་བདེན་གཉིས་བཤད་པ་དང་ཞར་བྱུང་བདེན་བཞིའི་རྣམ་གཞག་བཤད་པའོ།།
དང་པོ་ལ་བཞི་ལས།
དང་པོ་བྱེ་བྲག་སྨྲ་བས་འདུས་བྱས་ཁོ་ནའི་སྟེང་ནས་བདེན་གཉིས་འཇོག་ལ་དེའི་ཚུལ་ནི། རང་ཉིད་བཅོམ་པའམ་ཞིག་པ་ན་རང་འཛིན་གྱི་བློ་མི་འཇུག་པའི་ཆོས་དེ། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། བུམ་པ་དང་བུམ་ནང་གི་ཆུ་ལྟ་བུ། ཀུན་རྫོབ་ལ་དབྱེ་ན། དབྱིབས་ཀྱི་ཀུན་རྫོབ་དང༌། ཚོགས་པའི་ཀུན་རྫོབ་གཉིས། དང་པོ་ནི་བུམ་པ་ལྟ་བུ། ཕྱི་མ་ནི། བུམ་ཆུ་ལྟ་བུའོ། །དབྱིབས་ཀྱི་ཀུན་རྫོབ་ལ་ཚོགས་པའི་ཀུན་རྫོབ་ཀྱིས་ཁྱབ་ཀྱང༌། ཕྱི་མ་ལ་སྔ་མས་མ་ཁྱབ་པར་གསུངས། ཕྱི་མ་འདི་དེར་ཐལ། བུམ་ཆུ་ལྟ་བུ་ཚོགས་པའི་ཀུན་རྫོབ་ཡིན་ཀྱང་དབྱིབས་ཀྱི་ཀུན་རྫོབ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། བློས་དྲི་རོ་སོགས་སོ་སོར་བསལ་བ་ཡོད་ཀྱང་བཅོམ་པས་རྡུལ་རྫས་བརྒྱད་སོ་སོར་འབྲལ་བར་བྱེད་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྒྲ་བཤད་ནི། བུམ་པ་དང་བུམ་ཆུ་གཉིས་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ལྟོ་ལྡིར་བ་ལ་སོགས་པའི་དབྱིབས་དང་ཆུའི་གཟུགས་དྲི་རོ་ལ་སོགས་པའི་རྫས་རྣམས་ཕན་ཚུན་བརྟེན་པ་རིམ་བཞིན་གཞི་བུམ་པ་དང་བུམ་ཆུ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བརྗོད་པ་ནི་བདེན་པར་སྨྲས་པ་ཡིན་གྱི་རྫུན་པ་མ་ཡིན་པས་དེ་ལྟར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་གྲུབ་པ། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པ། བཏགས་པར་ཡོད་པ་རྣམས་དོན་གཅིག རང་སྟེང་དུ་ཆོས་གཞན་བསལ་ཀྱང་རང་འཛིན་གྱི་བློ་མི་འདོར་བའི་ཆོས་དེ། དོན་དམ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། བུམ་པ་མི་རྟག་པ། སྔོན་པོ་དང་གཟུགས་ལྟ་བུ། དོན་དམ་བདེན་པ་ལ་དབྱེ་ན། གཟུགས་ཤེས་ལྡན་མིན་འདུ་བྱེད་གསུམ་ཡོད་དོ། སྒྲ་བཤད་ནི་གཟུགས་དང་བུམ་པའི་སྟེང་གི་མི་རྟག་པ་གཉིས་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་དོན་དམ་བདེན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། བཅོམ་པ་དང་བློས་ཆོས་གཞན་བསལ་ཡང་གཟུགས་དང་མི་རྟག་པ་སོགས་སུ་ཡོད་པས་ན་དེ་ལྟར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། དོན་དམ་བདེན་པ། དོན་དམ་པར་གྲུབ་པ། དོན་དམ་པར་ཡོད་པ། རྫས་སུ་ཡོད་པ་རྣམས་དོན་གཅིག དེ་ལྟར་ཡང་མཛོད་ལས། གང་ལ་བཅོམ་དང་བློ་ཡིས་གཞན། །བསལ་ན་དེ་བློ་མི་འཇུག་པ། །བུམ་ཆུ་བཞིན་དུ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ། །ཡོད་དེ་དོན་དམ་ཡོད་གཞན་ནོ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར།
གཉིས་པ་མདོ་སྡེ་པའི་ལུགས་ལ།
དོན་དམ་པར་དོན་བྱེད་མི་ནུས་པའི་ཆོས། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུ། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ལ་དབྱེ་ན། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་པའི་རྟག་པ་དང༌། རེ་འགའ་བའི་རྟག་པ་གཉིས་ཡོད། འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ནམ་མཁའ་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། རང་གི་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པའི་དོན་བྱེད་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་དང༌། སྤྱི་མཚན་དུ་རྟོགས་བྱར་དམིགས་པའི་ཕྱིར་དང༌། རང་ཡུལ་དུ་བྱེད་པའི་བློ་ལ་ཇི་ལྟར་སྣང་བ་ལྟར་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་སྒྲའི་བརྗོད་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང༌། རང་རྒྱུ་བརྡ་དྲན་ལ་ལྟོས་པའི་བློའི་ཡུལ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སྒྲ་བཤད་ནི། འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ནམ་མཁའ་ཆོས་ཅན། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཡིན་ཏེ། བློ་ཀུན་རྫོབ་པ་རང་བཞིན་འདྲེས་པའི་སྣང་ངོར་བདེན་པའི་ཕྱིར། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ། རྟག་པ། སྤྱི་མཚན་རྣམས་དོན་གཅིག དོན་དམ་པར་དོན་བྱེད་ནུས་པའི་ཆོས། དོན་དམ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། བུམ་པ་ལྟ་བུ། དོན་དམ་བདེན་པ་ལ་དབྱེ་ན། གཟུགས། ཤེས་པ། ལྡན་མིན་འདུ་བྱེད་གསུམ་ཡོད། བུམ་པ་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་དོན་དམ་བདེན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། རང་གི་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པའི་དོན་བྱེད་ནུས་པའི་ཕྱིར་དང༌། རང་ཡུལ་དུ་བྱེད་པའི་བློ་ལ་ཇི་ལྟར་སྣང་བ་ལྟར་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་སྒྲའི་བརྗོད་བྱ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང༌། རང་མཚན་དུ་རྟོགས་བྱར་དམིགས་པའི་ཕྱིར་དང༌། རང་རྒྱུད་བརྡ་དྲན་ལ་ལྟོས་པའི་བློའི་ཡུལ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སྒྲ་བཤད་ནི། བུམ་པ་ཆོས་ཅན། དོན་དམ་བདེན་པ་ཡིན་ཏེ། བློ་དོན་དམ་པ་རང་མཚན་ལ་མ་འཁྲུལ་བའི་མངོན་སུམ་གྱི་སྣང་ངོར་བདེན་པའི་ཕྱིར། དོན་དམ་བདེན་པ། རང་མཚན། དངོས་པོ་རྣམས་དོན་གཅིག དེ་ལྟར་ཡང་རྣམ་འགྲེལ་ལས། དོན་དམ་དོན་བྱེད་ནུས་པ་གང༌། །དེ་འདིར་དོན་དམ་ཡོད་པ་ཡིན། །གཞན་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཡོད་པ་སྟེ། །དེ་དག་རང་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་བཤད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །
གསུམ་པ་སེམས་ཙམ་པའི་ལུགས་ལ།
རྣམ་དག་ལམ་གྱི་དམིགས་པ་མཐར་ཐུག་ཏུ་མ་གྲུབ་པའི་ཆོས། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། བུམ་པ་དང་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ལྟ་བུ། གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཡིན་ཏེ། དབུས་མཐའ་ལས། རྣམ་དག་སྤྱོད་ཡུལ་རྣམ་གཉིས་ཏེ། །གཅིག་པུར་ཁོ་ན་བརྗོད་པ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ལ་དབྱེ་ན། གཞན་དབང་དང་ཀུན་བཏགས་གཉིས་ལས། རང་རྒྱུ་ལས་སྐྱེས་པ། གཞན་དབང་གི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། སྔོན་པོ་ལྟ་བུ། དབྱེ་ན་དག་པའི་གཞན་དབང་དང་མ་དག་པའི་གཞན་དབང་གཉིས། རང་འཛིན་རྟོག་པས་བཏགས་ཙམ། ཀུན་བཏགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། གཟུང་འཛིན་རིག་གསུམ་ཐ་དད་པའི་ཆ་དང༌། གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ལྟ་བུ། དབྱེ་ན། རྣམ་གྲངས་པའི་ཀུན་བཏགས་དང༌། མཚན་ཉིད་ཡོངས་ཆད་ཀྱི་ཀུན་བཏགས་གཉིས་ཡོད། ཡང་ཀུན་རྫོབ་ལ་སྒྲས་བརྗོད་རིགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། བཏགས་པའི་ཀུན་རྫོབ། ཤེས་པའི་ཀུན་རྫོབ། བརྗོད་པའི་ཀུན་རྫོབ་དང་གསུམ་ཡོད། སྒྲ་བཤད་ནི། བུམ་པ་དང་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་གཉིས་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། བློ་ཀུན་རྫོབ་པ་ཐ་སྙད་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མའི་ངོར་བདེན་པའི་ཕྱིར། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ། ཐ་སྙད་བདེན་པ། གཞིའི་ཆོས། འཇོག་ཚུལ་དང་པོའི་ཀུན་རྫོབ། རྫུན་པ་དང་བསླུ་བའི་ཆོས། སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་རྣམས་དོན་གཅིག རྣམ་དག་ལམ་གྱི་དམིགས་པ་མཐར་ཐུག་ཏུ་གྲུབ་པའི་ཆོས། དོན་དམ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། བུམ་པ་ཕྱི་རོལ་དོན་གྱིས་སྟོང་པའི་སྟོང་པ་ལྟ་བུ། དོན་དམ་བདེན་པ་ལ་དབྱེ་ན། སྟོང་ཉིད་བཅུ་དྲུག་དང་ཉི་ཤུ་ཡོད། དོན་དམ་བདེན་པ་དང་ཡོངས་གྲུབ་དོན་གཅིག་ལ། རང་ཉིད་ལ་དམིགས་ནས་གོམས་ན་ཤེས་སྒྲིབ་མཐའ་དག་ཟད་པར་འགྱུར་བའི་དམིགས་པ་མཐར་ཐུག ཡོངས་གྲུབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། སྔོན་པོ་ཕྱི་རོལ་དོན་སྟོང་ལྟ་བུ། སྒྲས་བརྗོད་རིགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། འགྱུར་མེད་ཡོངས་གྲུབ་དང༌། ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པའི་ཡོངས་གྲུབ་གཉིས། དང་པོ་དང༌། ཡོངས་གྲུབ་དང༌། འཇོག་ཚུལ་དང་པོའི་དོན་དམ། དོན་དམ་བདེན་པ་རྣམས་དོན་གཅིག མཚན་གཞི་ནི། གཟུགས་གཟུགས་ཞེས་པའི་སྒྲ་འཇུག་པའི་འཇུག་གཞིར་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མ་གྲུབ་པ་ལྟ་བུ། ཕྱི་མ་ནི་གཉིས་སྣང་དང་བྲལ་བའི་མཉམ་བཞག་ལྟ་བུ། གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ཡོངས་གྲུབ་མ་ཡིན་པ་སྔར་བཤད་པས་ཤེས་སོ། །ལུགས་འདི་ལ་གཞན་དབང་དང་ཡོངས་གྲུབ་གཉིས་རང་མཚན་དང༌། ཀུན་བཏགས་སྤྱི་མཚན་ཡིན་ནོ། །སྒྲ་བཤད་ནི། བུམ་པ་ཕྱི་རོལ་དོན་སྟོང་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་དོན་དམ་བདེན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། བློ་དོན་དམ་པ་མཐར་ཐུག་དཔྱོད་པའི་རིགས་ཤེས་ཀྱི་ངོར་བདེན་པའི་ཕྱིར། དེ་ལྟར་ཡང་ཆོས་ཉིད་རྣམ་འབྱེད་ལས། འདི་དག་ཐམས་ཅད་མདོར་བསྡུས་ན། །རྣམ་པ་གཉིས་སུ་ཤེས་བྱ་སྟེ། །ཆོས་དང་དེ་བཞིན་ཆོས་ཉིད་ཀྱིས། །ཐམས་ཅད་བསྡུས་པ་ཉིད་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་གསུངས།
བཞི་པ་དབུ་མ་པའི་ལུགས་ལ་གཉིས་ལས།
དང་པོ་རང་རྒྱུད་པའི་ལུགས་ལ། ཐ་སྙད་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མའི་རྙེད་དོན་གང་ཞིག དེ་རང་ཉིད་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཐ་སྙད་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མར་སོང་བ། རང་ཉིད་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཡིན་པའི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། བུམ་པ་དང་ཤེས་བྱ་ལྟ་བུ། དེ་ལ་དབྱེ་ན། ཡང་དག་ཀུན་རྫོབ་དང་ལོག་པའི་ཀུན་རྫོབ་གཉིས། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་གང་ཞིག རང་སྣང་ཡུལ་དུ་བྱེད་པའི་བློ་ལ་སྣང་བ་ལྟར་དུ་མ་གྲུབ་པར་འཇིག་རྟེན་རང་དགའ་བས་རྟོགས་མི་ནུས་པ་དེ། ཡང་དག་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། བུམ་པ་དང་འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུ། དེ་གང་ཞིག རང་ཡུལ་དུ་བྱེད་པའི་བློ་ལ་ཇི་ལྟར་སྣང་བ་ལྟར་མ་གྲུབ་པར་འཇིག་རྟེན་རང་དགའ་བས་རྟོགས་ནུས་པ་དེ། ལོག་པའི་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། མེ་ལོང་ནང་གི་བྱད་བཞིན་གྱི་གཟུགས་བརྙན་དང༌། སྒྱུ་མའི་དཔེ་བདུན་ལྟ་བུ། བུམ་པ་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། བློ་ཀུན་རྫོབ་པ་བདེན་འཛིན་གྱི་ངོར་བདེན་གྱི། གནས་ཚོད་ལ་བརྫུན་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སྟོང་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་དང་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་དོན་གཅིག མཐར་ཐུག་དཔྱོད་པའི་རིགས་ཤེས་ཚད་མའི་རྙེད་དོན་གང་ཞིག དེ་རང་ཉིད་ལ་ལྟོས་ཏེ་མཐར་ཐུག་དཔྱོད་པའི་རིགས་ཤེས་ཚད་མར་སོང་བ། རང་ཉིད་དོན་དམ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། བུམ་པ་བདེན་སྟོང་ལྟ་བུ། དོན་དམ་བདེན་པ་ལ། སྟོང་གཞི་ཆོས་ཅན་གྱི་སྒོ་ནས་ཕྱེ་ན། སྟོང་ཉིད་ཉི་ཤུ། བཅྭོ་བརྒྱད། བཅུ་དྲུག བཞི་རྣམས་སུ་ཡོད་དོ། །བུམ་པ་བདེན་སྟོང་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་དོན་དམ་བདེན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། བློ་དོན་དམ་པ་འཕགས་པའི་མཉམ་བཞག་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ངོར་བདེན་པའི་ཕྱིར། དོན་དམ་བདེན་པ་དང་སྟོང་ཉིད་དོན་གཅིག དེ་ལྟར་ཡང༌། རྩ་ཤེས་ལས། སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་བསྟན་པ། བདེན་པ་གཉིས་ལ་ཡང་དག་བརྟེན། །ཞེས་དང༌། དབུ་མ་སྙིང་པོ་ལས། བདེན་པ་གཉིས་ལ་ཉེར་བརྟེན་ནས། །སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་བསྟན་ཏེ། །འཇིག་རྟེན་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་དང༌། །དོན་དམ་ཉིད་ཀྱི་བདེན་པའོ། །ཞེས་དང༌། བདེན་གཉིས་ལས། ཀུན་རྫོབ་དང་ནི་དམ་པའི་དོན། །བདེན་གཉིས་ཐུབ་པས་གསུངས་པ་ལས། །ཇི་ལྟར་སྣང་བ་འདི་ཁོ་ན། །ཀུན་རྫོབ་གཞན་ནི་ཅིག་ཤོས་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་སོ། །
གཉིས་པ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས་ལ། ཐ་སྙད་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མའི་རྙེད་དོན་གང་ཞིག དེ་རང་ཉིད་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཐ་སྐད་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མར་སོང་བ་དེ། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། བུམ་པ་དང་བུམ་པ་རྟོག་པས་བཏགས་ཙམ་ལྟ་བུ། ཕྱི་མ་འདི་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཐ་སྙད་ཕྲ་མོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ལ་དབྱེ་ན། བུམ་པ་སོགས་ཤེས་བྱ་ཐ་སྙད་པ། བུམ་འཛིན་རྟོག་པ་སོགས་ཤེས་པ་ཐ་སྙད་པ། བུམ་པའི་མིང་སོགས་རྗོད་བྱེད་ཐ་སྙད་པ་རྣམས་ཡོད་དོ། །ཡང་དེ་ལ་སྒྲས་བརྗོད་རིགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། འཇིག་རྟེན་ཤེས་ངོ་ལ་ལྟོས་པའི་ཡང་དག་ཀུན་རྫོབ་དང༌། དེ་ལ་ལྟོས་པའི་ལོག་པའི་ཀུན་རྫོབ་གཉིས་ཡོད། དོན་དམ་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་རིགས་ཤེས་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མ་ཁོ་ནས་ལོག་པར་འཇོག་མི་ནུས་པའི་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་རིགས་སུ་གནས་པ་དེ། འཇིག་རྟེན་ཤེས་ངོ་ལ་ལྟོས་པའི་ཡང་དག་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། གཟུགས་སོགས་དོན་ལྔ་དང༌། འཕྲལ་གྱི་འཁྲུལ་རྒྱུས་མ་བསླད་པའི་དབང་ཤེས་ལྔ་ལྟ་བུ། དོན་དམ་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་རིགས་ཤེས་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མ་ཁོ་ནས་ལོག་པར་འཇོག་ནུས་པའི་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་རིགས་སུ་གནས་པ་དེ། འཇིག་རྟེན་ཤེས་ངོ་ལ་ལྟོས་པའི་ལོག་པའི་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། སྒྱུ་མའི་དཔེ་བདུན་དང༌། འཕྲལ་གྱི་འཁྲུལ་རྒྱུས་བསླད་པའི་དབང་ཤེས་ལྔ་ལྟ་བུ། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པའི་སྒྲ་བཤད་ནི། བུམ་པ་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། བློ་ཀུན་རྫོབ་པ་བདེན་འཛིན་གྱི་ངོར་བདེན་པས་དེ་ལྟར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ། ཐ་སྙད་བདེན་པ། བསླུ་བའི་ཆོས། སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་རྣམས་དོན་གཅིག མཐར་ཐུག་དཔྱོད་པའི་ཚད་མའི་རྙེད་དོན་གང་ཞིག དེ་རང་ཉིད་ལ་ལྟོས་ཏེ་མཐར་ཐུག་དཔྱོད་པའི་རིགས་ཤེས་སུ་སོང་བའི་རིགས་སུ་གནས་པ། དོན་དམ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད། དཔེར་ན། བུམ་པའི་སྟོང་ཉིད་དང༌། མཐོང་ལམ་རྣམ་གྲོལ་ལམ་མཐོང་སྤང་གིས་དག་པའི་ཆ་ལྟ་བུ། ལུགས་འདིར་འགོག་བདེན་དོན་དམ་བདེན་པ་ཡིན་པས་དོན་དམ་བདེན་པ་ལ་ཆོས་ཉིད་དང༌། དེ་མ་ཡིན་པའི་འགོག་བདེན་གཉིས་སུ་ཡོད་ལ། དེས་ན་འགོག་བདེན་ཡིན་ན་ཆོས་ཉིད་ཡིན་པས་མ་ཁྱབ་ཀྱང༌། འགོག་བདེན་དང་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མཐུན་ཡོད་དོ། །རང་རེའི་ཡིག་ཆར། འགོག་བདེན་ཁོ་རང་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་གསུངས་ཀྱི། འགོག་བདེན་ཡིན་ན་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་མ་གསུངས་པ་དང༌། རྩ་འཇུག་གི་རྣམ་བཤད་གཉིས་སོགས་རྗེ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་ལེགས་བཤད་རྣམས་ལས། འགོག་བདེན་དང་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མཐུན་ཡོད་པར་གསུངས་ཀྱི། འགོག་བདེན་ཡིན་ན་ཆོས་ཉིད་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་མ་གསུངས་པས། རྗེ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་ལེགས་བཤད་དང༌། རང་རེའི་ཡིག་ཆ་རྣམས་འགལ་མེད་ཀྱི་སྒོས་དངོས་ཟིན་རྣམས་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་ཁས་བླང་བར་བྱའོ། །དོན་དམ་བདེན་པ་ལ་འགོག་བདེན་དང་དེ་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་ཉིད་གཉིས་ཡོད་པས་ཆོས་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་དོན་དམ་བདེན་པ་ལ། རྒྱས་པར་ཕྱེ་ན། སྟོང་ཉིད་བཅུ་དྲུག འབྲིང་དུ་ཕྱེ་ན་སྟོང་ཉིད་བཞི། མདོར་བསྡུས་ན་བདག་མེད་གཉིས་རྣམས་ཡོད་དོ། །སྒྲ་བཤད་ནི། བུམ་པའི་ཆོས་ཉིད་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་དོན་དམ་བདེན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ཁྱོད་དོན་དང་དམ་པ་ཡང་ཡིན། བདེན་པ་ཡང་ཡིན་པས་དེ་ལྟར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། དོན་དམ་བདེན་པ། མི་བསླུ་བའི་ཆོས། སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་མཐུན་པའི་ཆོས་རྣམས་དོན་གཅིག དེ་ལྟར་ཡང༌། རྩ་ཤེས་ལས། སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་བསྟན་པ། །བདེན་པ་གཉིས་ལ་ཡང་དག་བརྟེན། །ཞེས་སོགས་དང༌། འཇུག་པ་ལས། དངོས་ཀུན་ཡང་དག་བརྫུན་པར་མཐོང་བ་ཡིས། །དངོས་རྙེད་ངོ་བོ་གཉིས་ནི་འཛིན་པར་འགྱུར།། ཞེས་སོགས་གསུངས། དེ་ལྟར་སྔར་བཤད་པའི་བདེན་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་དབྱེ་ཤེས་པ་ལ་ཕན་ཡོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་ཏེ། དབུ་མ་བདེན་གཉིས་ལས། བདེན་གཉིས་རྣམ་དབྱེ་ཤེས་པ་དག །ཐུབ་པའི་བཀའ་ལ་མི་རྨོངས་ཏེ། །དེ་དག་མ་ལུས་ཚོགས་བསགས་ནས། །ཕུན་ཚོགས་ཕ་རོལ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །ཞེས་དང༌། འཇུག་པ་ལས། ཀུན་རྫོབ་དེ་ཉིད་གཤོག་ཡངས་དཀར་པོ་རྒྱས་གྱུར་པ། །ཞེས་པ་ནས། རྒྱལ་བའི་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚཱུའི་ཕ་རོལ་མཆོག་ཏུ་འགྲོ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
གཉིས་པ་ཞར་བྱུང་བདེན་བཞིའི་རྣམ་གཞག་འབྲས་བློ་གླིང་མི་ཉག་དགེ་བཤེས་ཚུལ་ཁྲིམས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་བཞིན་འགོད་པ་ནི། འཁོར་བའི་ཉེས་དམིགས་བསམ་པ་ལ་བརྟེན་ནས་སྡུག་བསྔལ་ལ་འབྲལ་འདོད་སྐྱེས་པ་ན། སྡུག་བསྔལ་རང་གི་ངོ་བོ་ཚེར་མ་འདོན་པ་ལྟར་སྤོང་དུ་མེད་པར་ཤེས་ནས། དེའི་རྒྱུ་ཡོད་དམ་མེད། ཡོད་ན་རྟག་གམ་མི་རྟག མེད་པ་འམ་རྟག་ན། འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་ཀྱང་གཏན་ནས་མེད་པ་འམ་རྟག་ཏུ་ཡོད་པར་འགྱུར་སྙམ་དུ་དཔྱད། དེ་ནས་རེས་འགའ་སྐྱེས་པའི་རྟགས་ཀྱིས་རྒྱུ་ཡོད་པ་དང༌། དེ་ཡི་རྒྱུ་འབྲས་མི་རྟག་པར་གྲུབ་ནས་རྒྱུ་དེ་ཇི་ལྟར་ཡིན་ན། བདག་འཛིན་ནི། སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྩ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེའི་རྒྱུའི་རྣམ་པ་དང༌། བདག་འཛིན་གྱིས་དྲངས་པའི་བདག་ལ་སྲེད་པ་དང༌། སྲེད་པ་དེས་དྲངས་པའི་བདག་བདེ་བར་སྲེད་པ་དང༌། དེ་དག་གིས་ཀུན་ནས་བསླངས་པའི་སྒོ་གསུམ་ཅི་རིགས་པའི་ལས་རྣམས་ནི། སྡུག་བསྔལ་ཀུན་འབྱུང་བ་དང༌། རབ་ཏུ་སྐྱེ་བ་དང༌། དེའི་རྐྱེན་གྱི་རྣམ་པ་ཡིན་ཏེ། སྡུག་བསྔལ་ཡང་ནས་ཡང་དུ་སྐྱེད་བྱེད་སོགས་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དེས་ན་སྡུག་བསྔར་དེ་ལས་ཉོན་གྱི་གཞན་དབང་ཅན་དུ་གྲུབ་པས་བདེན་པ་དང་པོའི་སྟེང་གི་སྡུག་བསྔལ་བའི་རྣམ་པ་གྲུབ་བོ། །འོ་ན་རྒྱུ་དེ་སྤོང་ནུས་སམ་མི་ནུས་བརྟགས་པ་ན། དགག་བྱ་བདག་འཛིན་གྱི་ཞེན་ཡུལ་ངོས་བཟུང༌། དེ་ནས་དགག་བྱ་དེ་ཆོས་ཅན། རང་བཞིན་གྱིས་མེད་དེ། གང་ཟག་གི་གདགས་གཞིའི་ཕུང་པོ་དང༌། ངོ་བོ་ཐ་དད་ཀྱིས་སྟོང་པ་གང་ཞིག ངོ་བོ་གཅིག་ཏུ་རང་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། འདིའི་རྟགས་སྔ་ཕྱི་གཉིས། སྟོང་པ་དང་བདག་མེད་པའི་རྣམ་པ་ཡིན་ཏེ། རྗེའི་ཚད་མའི་ལམ་བསྒྲིགས་ལས། རང་བཞིན་གཅིག་ཁེགས་པས། སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་བཞིའི་བདག་མེད་མ་གྲུབ་ལ། རང་བཞིན་ཐ་དད་ཁེགས་པས་ཁྱད་ཆོས་བཞིའི་སྟོང་པ་འགྲུབ་བོ། །དེ་རྟགས་སུ་བཀོད་ནས་འཇིག་ལྟ་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཞེན་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་བདག་མེད་པར་བསྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་གསུངས། དེས་ན་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་བདག་མེད་རྟོགས་ཤིང༌། དེས་བདག་འཛིན་སྤོང་ནུས་སུ་གྲུབ། དེ་གྲུབ་པ་ན་འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་འགོག་ནུས་པ་དང༌། དེའི་རྒྱུ་ཉོན་མོངས་མཐའ་དག་ཞི་ནུས་ཡིན་པ་དང༌། འགོག་ཞིའི་རྣམ་པ་དེ། སེམས་ལ་གནོད་པ་དང༌། གདུང་བའི་ལྡོག་ཕྱོགས་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ཕན་བདེའི་གྱ་ནོམ་པ་དང༌། སྡུག་བསྔལ་གཏན་དུ་ཟད་པའི་བྲལ་བར་ངེས་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་བུའི་འགོག་བདེན་ཐོབ་པར་བྱེད་པའི་ཐབས་ཡོད་དེ། བདག་མེད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་དེ། ཐར་པར་བགྲོད་པའི་ལམ་དང༌། མི་རིགས་པ་ཉོན་མོངས་ཀྱི་གཉེན་པོར་རིགས་པ་དང༌། གནས་ལུགས་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་སྒྲུབ་སྟེ་རྟོགས་པ་དང༌། སྡུག་བསྔལ་གཏན་ཟད་དུ་བྱེད་པའི་ལམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ལམ་བདེན་གྱི་ལམ་གྱི་རྣམ་པ་སོགས་ཡིན་ལ། གཞན་ལོག་ཞུགས་བཅུ་དྲུག་ལས། སྡུག་བདེན་གྱི་སྟེང་གི་མི་གཙང་བ་ལ་གཙང་བར་འཛིན་པའི་གཉེན་པོར་སྟོང་པའི་རྣམ་པ་གསུངས་པ་ནི་འདི་ལྟར་ཡིན་ཏེ། ཕྱི་རོལ་པ་རྣམས་ཀྱིས་བདག་དང་གང་ཟག་གི་བདག་ཀྱང་མེད་པ་དང༌། བདག་ཕུང་ངོ་བོ་ཐ་དད་ཁོ་ན་ཡིན་པས་ཕུང་པོ་མི་གཙང་བ་དང༌། བདག་གཙང་བའི་རང་བཞིན་ཅན་དུ་འདོད་ཅིང༌། རང་ལུགས་ལ་གང་ཟག་གི་བདག་ཕུང་པོ་དང་ངོ་བོ་ཐ་དད་དུ་གྲུབ་པ་ཁེགས་པས། དེས་བདག་མཐའ་གཅིག་ཏུ་གཙང་བར་འཛིན་པའི་ཞེན་ཡུལ་ཁེགས་ཏེ། བདག་ཕུང་ངོ་བོ་ཐ་དད་དུ་གྲུབ་པ་ཁེགས་པས། བདག་ཕུང་པོ་བཞིན་མི་གཙང་བར་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཏེ། བདག་ཕུང་པོ་དང་ངོ་བོ་གཅིག་ཏུ་གྱུར་པའི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོར་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཞེས་པའི་དོན་ཏེ། པཎ་ཆེན་གྱིས་གཙང་བའི་བདག་དོན་གཞན་གྱིས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་ཞེས་པའང་དེ་ཡིན་ནོ། །ཀུན་འབྱུང་བདེན་པའི་རྣམ་པ་གཉིས་ལས་སྡུག་བསྔལ་རྒྱུ་གཅིག་ཁོ་ནས་བྱས་པར་འཛིན་པའི་ལོག་ཞུགས་ཁེགས་ཚུལ། འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་དང༌། ཡང་ཡང་བྱུང་བའི་དོན་གྱིས་རྒྱུ་གཅིག་ཁོ་ནས་བྱས་པ་འགལ་ཏེ། སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྒྱུ་གཅིག་ཁོ་ན་ཡིན་ན་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་དང༌། ཡང་ཡང་འབྱུང་བ་འགལ་བས་སོ། རབ་སྐྱེའི་རྣམ་པས་རྟག་པ་རང་བྱུང་གི་དབང་ཕྱུག་སོགས་ཀྱི་བློ་ཡི་གཡོ་བ་སྔོན་དུ་བཏང་ནས་བྱས་པར་འཛིན་པ་ཁེགས་ཏེ། སྡུག་བསྔལ་རབ་ཏུའམ་དྲག་ཏུ་འབྱུང་བ་ཡོད་པར་ངེས་པས། དེ་ཡི་རྒྱུ་མི་རྟག་པར་གོ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། རྒྱུ་རྟག་པས་བྱས་པའི་འབྲས་བུར་ཤུགས་དྲག་ཞན་ཡོད་པ་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། རྒྱུ་རྟག་ཀྱང་རྐྱེན་གྱིས་བསྒྱུར་བས་དྲག་ཞན་འབྱུང་བ་མི་འགལ་ལོ། ཞེ་ན། རྐྱེན་གྱི་རྣམ་པས། སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྒྱུ་རང་བཞིན་རྟག་ལ་གནས་སྐབས་འགྱུར་བར་འཛིན་པ་ཁེགས་ཏེ། རྒྱུའི་རང་བཞིན་རྟག་པ་ཡིན་ན་རྟག་པ་ལ་ལྷན་ཅིག་བྱེད་རྐྱེན་གྱིས་གནས་སྐབས་མི་རྟག་པར་བསྒྱུར་བ་ནམ་ཡང་མི་སྲིད་པས་སོ། ལམ་བདེན་གྱི་སྒྲུབ་པའི་རྣམ་པས། བསམ་གཏན་གྱི་ཁྱད་པར་འགའ་ཞིག་ཐར་ལམ་དུ་འཛིན་པའི་ལོག་ཞུགས་ཁེགས་ཚུལ་ནི། རྗེ་བླ་མས། རྩེ་གཅིག་བསམ་གཏན་ཙམ་ལ་འཁོར་བ་ཡི། །རྩ་བ་གཅོད་པའི་ནུས་པ་མ་མཐོང་ཞིང༌། །ཞེས་སོགས་གསུངས་པ་ལྟར། བདག་མེད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཞི་གནས་དང་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་ལྷག་མཐོང་ཉིད་གྲོལ་བྱེད་ལམ་གྱི་གཙོ་བོར་ངེས་པ་ལས། རྩེ་གཅིག་པའི་འཇོག་སྒོམ་ཙམ་གྱིས་གྲོལ་ནུས་པ་ཁེགས་སོ། ཞེས་གསུངས་སོ། །
སྨྲས་པ། འདིར་འབད་དགེ་བའི་ལེགས་བྱས་མཐུས། །བདག་སོགས་ཡིད་ཅན་འགྲོ་བ་ཀུན། །བདེན་གཉིས་ཟུང་འཇུག་མྱུར་ལམ་ལ། །བརྟེན་ནས་སྒྲིབ་གཉིས་མྱུར་བྱང་ཤོག །