སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་འབྲིང་བ་དཀོན་མཆོག་འཇིགས་མེད།
གླེང་གཞི།
༄༅།། བདག་ལེགས་སུ་འདོད་པ་རྣམས་ཤེས་ཉོན་གྱི་སྒྲིབ་པའི་འཆིང་བ་ལས་གྲོལ་བའི་དངོས་བརྒྱུད་ཀྱི་ཐབས་སྣ་ཚོགས་པ་ལས། རྗོད་བྱེད་ཀྱི་སྒྲའི་ལམ་ནས་དོན་བརྡ་སྤྲད་དེ་རྨོངས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་རིག་ལམ་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བརྗོད་ཐབས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་སྙན་ངག་གམ་སྙན་ཚིག་གི་མཛེས་སྡུག་ཉམས་འགྱུར་གང་ཞིག་ཡིན་ཡང་ཚིག་སྦྱོར་གྱི་ཕྲེང་བ་ལ་མ་བརྟེན་པར་སྟོན་ཐབས་ཡེ་ནས་མེད་པས། ཚིག་ཕྲེང་ནི་སྙན་ངག་གི་ཤིན་ཏུ་གལ་གནད་ཆེ་བའི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་ཡིན་ཞིང༌། གྲུབ་ཆ་དེ་ལ་སྙན་ངག་གི་ལུས་ཞེས་གྲགས་པ་དང༌། དེ་ལ་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་གསུམ་གྱི་རིགས་མི་འདྲ་བ་གསུམ་ཡོད། དེའང་སྙན་ངག་གི་ལུས་ལ་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་གསུམ་ཡོད་ཀྱང༌། བཅད་ལྷུག་སྤེལ་གསུམ་ནི་སྙན་ངག་ཁོ་ནའི་ལུས་ཤིག་མ་ཡིན་པར།
སྒྲུང་རྩོམ་དང་ཟློས་གར་སོགས་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་གཞན་དག་དང༌། ནང་རིག་དང་གསོ་རིག་གི་གཞུང་སོགས་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་མ་ཡིན་པའི་རྩོམ་རིགས་རྣམས་ལའང་ཡོད་པས། སྤྱིར་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་གསུམ་ལ་སྙན་ངག་གི་ལུས་ཞེས་བཏགས་ན་ཁྱབ་ཆུང་བར་ཟད་ཅིང༌། དེང་སྐབས་རྩོམ་ལུས་ཞེས་འགའ་ཞིག་གིས་འབོད་མུས་ལྟར་བཏགས་ན་དོན་དང་འབྱོར་བར་སེམས། དེས་ན་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་གསུམ་གྱི་ངོ་བོར་གྲུབ་པའི་རྩོམ་ལུས་ཀྱི་གོ་དོན་དང་དབྱེ་བ་སོགས་ནི་སྙན་ངག་ཡིན་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པའི་རྩོམ་གང་ཡང་རུང་བ་འབྲི་མཁན་དང་སྦྱོང་མཁན། འཆད་མཁན། དཔྱོད་མཁན་ཀུན་གྱིས་ངེས་པར་ཤེས་དགོས་པའི་རྩོམ་གྱི་ཤེས་བྱ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་པས། དེ་སྐོར་ལ་དགོས་ངེས་ཀྱི་དཔྱད་པ་གཏོང་རྒྱུ་ལས་སུ་བྱ་བ་དང་འོས་སུ་བབ་པར་མཐོང༌།
དང་པོ། རྩོམ་ལུས་ཀྱི་གོ་དོན།
སྙན་ངག་མེ་ལོང་རྩ་འགྲེལ་རྣམས་སུ་གསུངས་པའི་སྙན་ངག་གི་ལུས་ཞེས་པའི་སྙན་ངག་དེ་སྙན་ངག་མེ་ལོང་མ་རང་གི་གསུང་སྟངས་ལ་གཞིགས་ན་རྩོམ་རིག་གི་རྣམ་པ་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པའི་སྙན་ཚིག་རང་ལ་གོ་བ་འདྲ་ཡང༌། རྩོམ་རིག་དང་དོན་གཅིག་ཏུ་བྱས་ནས་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་སྤྱི་ལ་གོ་བར་བྱས་ནའང་འགལ་བ་མེད་པས། སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལས་གསུངས་པའི་སྙན་ངག་གི་ལུས་དེའང་སྙན་ཚིག་དང་དེས་མཚོན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་སྤྱིའི་ལུས་ལ་བཤད་ཆོག་པ་དང༌། དེང་སང་གི་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་གསར་པ་རྣམས་སུ་བཤད་པའི་རྩོམ་ལུས་ཞེས་པའི་རྩོམ་དེའང་རྩོམ་རིག་སྟེ་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་ལ་བྱས་ནས་འཆད་བཞིན་ཡོད་པས། ལུགས་དེ་གཉིས་གང་ཡིན་ཡང་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་ལུས་མ་གཏོགས་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་མ་ཡིན་པའི་རྩོམ་གྱི་ལུས་ལ་བཤད་ཀྱི་མེད། དེ་ལ་ལུགས་དང་པོ་ནི། སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལས། ལུས་ནི་རེ་ཞིག་འདོད་པ་ཡི། །དོན་གྱིས་རྣམ་བཅད་ཚིག་གི་ཕྲེང༌། །ཞེས་གསུངས་ཤིང༌། འདིའི་རྐང་པ་ཕྱི་མ་འདོན་ལུགས་ལ་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་འབྱུང་སྟེ། དཔང་ལོའི་འགྲེལ་པར། དོན་གྱི་རྣམ་ཅན་ཚིག་གི་ཕྲེང༌། ཞེས་དང༌། རིན་སྤུངས་པའི་སྙན་འགྲེལ་ལས། དོན་གྱི་རྣམ་བཅད་ཚིག་གི་ཕྲེང༌། ཞེས་དང༌། བོད་མཁས་སྙན་འགྲེལ་ལས། དོན་གྱི་རྣམ་དཔྱད་ཚིག་གི་ཕྲེང༌། ཞེས་དང༌། ཀུན་གཟིགས་ལྔ་པའི་དབྱངས་ཅན་དགྱེས་གླུར་རྩ་ཚིག་འགོད་པའི་སྐབས་སུ། དོན་གྱི་རྣམ་བཅད་ཅེས་འབྱུང་ཡང༌། ཐད་ཀའི་འགྲེལ་པར་རྣམ་པར་དཔྱད་པ་ཞེས་འབྱུང༌། འབྲུག་ཁམས་སྤྲུལ་གྱི་སྙན་འགྲེལ་དུ། དོན་གྱིས་རྣམ་བཅད་ཚིག་གི་ཕྲེང༌། ཞེས་བྱེད་སྒྲ་འབྱུང༌། དེ་ལྟར་རྣམ་བཅད་དང་རྣམ་དཔྱད། དོན་གྱི་དང་དོན་གྱིས་ཞེས་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་འབྱུང་བ་སོ་སོར་འགྲེལ་ཚུལ་ཡང་མི་འདྲ་བ་རེ་ཡོད་པས་གང་ཚད་མར་འཛིན་དགོས་ཤེ་ན། དཔང་ལོའི་འགྲེལ་པར་འབྱུང་བ། དོན་གྱི་རྣམ་ཅན་ཚིག་གི་ཕྲེང༌། ཞེས་གོང་དུ་དང་པོར་བཀོད་པ་དེའི་ཐད་ཀྱི་འགྲེལ་པར། ལུས་ནི་སྨྲ་བ་པོའི་བརྗོད་པར་འདོད་པའི་དོན་ཐུབ་པའི་ཡོན་ཏན་ལ་སོགས་པའི་བརྗོད་བྱ་ཅན་ཚིག་རྒྱན་གྱི་བསྟན་བཅོས་སུ་བཤད་པའི་ངེས་པ་ལས་མ་འདས་པས་རྣམ་པར་བཅད་ཅིང་ངེས་པ་དང་ལྡན་པའི་ཚིག་སུཔ྄འི་མཐའ་ཏིང྄འི་མཐའི་ཕྲེང་བའོ། ༡ ཞེས་གསུངས་པ་དེ་ཁུངས་དག་ཤོས་སུ་བགྲང་འོས་མོད། འོན་ཀྱང་རཏྣཤྲཱིའི་རྒྱ་འགྲེལ་ལས་གསུངས་པ་ཁམས་སྤྲུལ་སྙན་འགྲེལ་དུ་དྲངས་པར། སྙན་ངག་མཁན་གྱིས་བརྗོད་པར་འདོད་པ་སྟེ་བསམ་པའི་དོན་ནི་འགའ་ཞིག་ཏུ་ར་གྷུ་བམ་ཤ་ལ་སོགས་པ་རྣམ་པར་བཅད་པ་སྟེ་ལུང་གི་ངེས་པ་དང་ལྡན་པས་སོ། འདོད་པའི་དོན་སྨྲ་བ་པོའི་བསམ་པས་རང་དབང་དུ་བྱས་པའམ་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པའོ། དེས་ན་འདོད་པའི་དོན་རྣམ་པར་བཅད་པའི་ཚིག་གི་ཕྲེང་བ་ནི་སྙན་ངག་གི་ལུས་སུ་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ་རབ་ཏུ་གྲགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ་ ༢ ཞེས་སོགས་འབྱུང་ལ། དེའི་མཇུག་ཏུ་ཁམས་སྤྲུལ་རང་གིས། དེས་ན་དོན་དང་ལྡན་པའམ་དོན་ཅན་ཞེས་ཆེད་དུ་བཤད་མི་དགོས་ཤིང༌། རྣམ་བཅད་ཅེས་པའང་ཚིགས་ལེགས་པར་སྡེབ་པའམ་དོན་ངེས་པར་བྱས་པའི་དོན་ཡིན་པས་སྡེ་ཚན་དུ་བཅད་པར་བཀྲལ་བ་མི་འཐད་དོ། ཞེས་གསུངས་པ་དང༌། ལུས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཐོག་མར་འཆད་པ་ནའང༌། ལུས་ནི་རེ་ཞིག་འདོད་པ་ཡི། །དོན་གྱིས་རྣམ་བཅད་ཚིག་གི་ཕྲེང༌། །བསྟན་པར་བྱ་བ་ལུས་རྒྱན་གཉིས་པོ་དེ་ལས་དང་པོ་རེ་ཞིག་ལུས་ནི། སྨྲ་བ་པོས་བརྗོད་པར་འདོད་པའི་དོན་གཏམ་རྒྱུད་སོགས་གང་ཡིན་པའི་བརྗོད་བྱའི་དོན་དེ་ངེས་པར་བྱས་ནས་ཚིགས་ལེགས་པར་སྡེབ་པ་ཉིད་ནི་འདོད་པའི་དོན་གྱིས་རྣམ་པར་བཅད་པའི་ལུས་དང༌། སྦྱར་བ་ལ་སོགས་པ་སྒྲའི་རྒྱན་དང་རིགས་ལ་སོགས་པ་དོན་གྱི་རྒྱན་རྣམས་ཀྱིས་མཛེས་པའམ་བརྒྱན་པར་བྱ་བའི་ཡུལ་ཚིག་སུཔ྄་དང་ཏིང྄འི་མཐའ་ཅན་རྣམས། བོད་སྐད་སོགས་ལའང་དེ་དང་རྗེས་སུ་མཐུན་པའི་ཕྲེང་བ་སྟེ་ངག་ཆེན་པོའམ་འགྲོ་བ་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་ཕྲན་ཚེགས་གཞན་རྣམས་སོ། ༣ ཞེས་གསུངས་ལ། འདི་དག་ནི་རྒྱ་འགྲེལ་གྱི་དགོངས་པ་དང༌། སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལ་ཐུགས་རྒྱུས་ཟབ་པའི་སི་ཏུ་པཎ་ཆེན་གྱི་དགོངས་པ་ལྟར་གསུངས་པ་ཡིན་ཞིང་དོན་ལ་འབྱོར་ཚབས་ཀྱང་ཆེ་བར་མཐོང་བས་གོས་སྨོས་རྩ་ཚིག་ཕྱི་མ་ལ། དོན་གྱིས་རྣམ་བཅད་ཚིག་གི་ཕྲེང༌། ཞེས་འདོན་པ་ཚད་མར་འཛིན་འོས་པར་སེམས་སོ། དེས་ན་སྙན་ངག་གི་ལུས་ཞེས་པ་མདོར་བསྡུས་ན་སྙན་ངག་གི་རྒྱན་གྱིས་བརྒྱན་པར་བྱ་བའི་ཡུལ་ཚིག་གི་ཕྲེང་བའམ་ཚིག་ཚོགས་ལ་ཟེར་བས། སྔོན་གྱི་མཁས་པ་འཇམ་དབྱངས་ཁ་ཆེ་དང༌། སྣར་ཐང་པ་སོགས་ཀྱིས་བརྗོད་བྱ་སྡེ་བཞི་སོགས་སྙན་ངག་གི་ལུས་སུ་འཆད་པ་དེ་མི་འཐད་ཚུལ་ྋགོང་ས་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་གསུངས་པ་ ༤ ལྟར་རོ།།
ལུགས་ཕྱི་མ་དེང་སང་གི་རྩོམ་ལུས་ཞེས་པ་ནི། འགའ་ཞིག་གིས། སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིག་གི་རྩོམ་ལུས་ཞེས་པ་ནི། རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བྱུང་རིམ་ཁྲོད་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་སྣང་བརྙན་བཞེངས་པ་དང༌། བསམ་པའི་ཚོར་འདུ་སྣ་ཚོགས་ལྷག་མེད་དུ་བརྗོད་པ་ལ་བྱེད་ཐབས་དང་མཚོན་ཐབས་ཁྱད་པར་ཅན་ནམ་བརྗོད་སྟངས་དང་རྩོམ་སྟངས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞིག་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ལྟར་རིམ་གྱིས་ཆགས་པ་ལ་གོ་ ༥ ཞེས་བཤད་པ་ལྟར་ན་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མཚོན་ལུགས་ཤིག་གམ་རྩོམ་ལུགས་ཤིག་ལ་གོ་བ་དང༌། ཡང་འགའ་ཞིག་གིས། རྩོམ་ལུས་(རྩོམ་ལུས་དང་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་པ་བྱེ་བྲག་པ་སོགས་མིང་གི་རྣམ་གྲངས།) ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཞིབ་ཕྲའི་རྣམ་པ་སྟེ། དཔེར་ན་རྣམ་ཐར་དང༌། རྟོགས་བརྗོད་དང༌། ལེགས་བཤད་དང༌། བསླབ་བྱ་དང༌། མགུར་མ་དང༌། འབྲས་དཀར་དང༌། ཀ་བཤད་དང༌། བསྟོད་པ་དང༌། སྙན་ངག་དང༌། སྒྲུང་གཏམ་དང༌། ཟློས་གར་འཁྲབ་གཞུང་དང༌། ལྷུག་རྩོམ་དང༌། འབེལ་གཏམ་ལ་སོགས་ནང་དོན་དང་རྣམ་པ་གང་ཅིར་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་རེ་དམིགས་སུ་བཀར་ནས་ཡོད་པའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་པའི་ཁྱད་པར་ཞིག་ལ་ཟེར་ ༦ ཞེས་བཤད་པ་ལྟར་ན་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་པའམ་གྲུབ་ཚུལ་ལ་གོ་བ་སྟེ་གོ་ཚུལ་གཉིས་མཆིས། དེ་ཡང་གསལ་པོར་བཤད་ན་སྔ་མ་ནི་རྩོམ་སྟངས་ཤིག་དང་ཕྱི་མ་ནི་རྩོམ་སྟངས་དེའི་སྒོ་ནས་བརྩམས་པའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ལ་གོ་བ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན། སྒྲུང་གཏམ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་དེ་ནི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རྩོམ་སྟངས་ཤིག་གམ་རྩོམ་ལུགས་ཤིག་རེད་ཅེས་པ་དང༌། ཡང་དེ་ནི་རྩོམ་ལུགས་དེའི་སྒོ་ནས་བརྩམས་པའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་རེད་ཅེས་འདོད་པ་ཡིན་འདུག་པས། སྔ་མ་ལྟར་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རྩོམ་འབྲི་སྟངས་སམ་འབྲི་ལུགས་ཤིག་ལ་འདོད་པ་དེར་རྩོམ་ལུགས་ཞེས་བརྗོད་ན་བདེ་ཞིང༌། ཕྱི་མ་ལྟར་བརྩམས་ཆོས་སམ་རྩོམ་ཡིག་གི་རྣམ་པ་ཞིག་ལ་འདོད་པ་དེར་རྩོམ་རྣམ་ཞེས་བརྗོད་ན་བདེ་བ་ལས། གཉིས་ཀར་རྩོམ་ལུས་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་མི་འབྱོར་སྙམ་སྟེ། རྩོམ་ལུས་ཞེས་པའི་ཚིག་ཟུར་གྱི་ལུས་ཞེས་པ་ནི་སྤྱིར་གཟུགས་པོའི་དོན་ཡིན་པས། འདིར་ཡང་གང་ཟག་གི་གཟུགས་པོ་ལ་དཔེ་སྦྱར་ནས་རྩོམ་གྱི་གཟུགས་པོའམ་ལུས་ཞེས་རྗོད་ཀྱི་ཡོད་ཙ་ན། རྩོམ་གྱི་གཟུགས་པོ་ནི་རྩོམ་ཡིག་གམ་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཕྱིའི་གྲུབ་ཆ་ཚིག་གི་ཕྲེང་བའམ་ཚིག་ཚོགས་རང་ལ་ངོས་འཛིན་དགོས་པ་ནི་སྐབས་འདིའི་དཔེ་དོན་སྦྱར་ཚུལ་དང་མཐུན་ཞིང་འཇིག་རྟེན་གྱི་གྲགས་པ་དང་ཡང་མཐུན་ལ། སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་དགོངས་པའང་དེ་ཡིན་པར་གསལ་བས། དེ་ལྟ་ན་གོང་གི་འདོད་ཚུལ་གཉིས་ཀ་ངོས་འཛིན་འདི་ལས་རིང་དུ་འཁྱམས་པར་སྣང་ངོ༌། ། འོན་ཀྱང་དེ་གཉིས་ཀར་རྩོམ་ལུས་ཞེས་བརྗོད་པ་མི་འཐད་པ་མ་གཏོགས་རིམ་བཞིན་རྩོམ་ལུགས་དང་རྩོམ་རྣམ་ཞེས་བརྗོད་དེ། སྒྲུང་གཏམ་དང་སྙན་ངག་སོགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དགར་ན་གཉིས་ཀར་དགར་དུ་ཡོད་པ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན། སྙན་ངག་རྩོམ་སྟངས་ཀྱི་རིག་པ་ལ་སྙན་ངག་ཟེར་བ་དང༌། རིག་པ་དེའི་སྒོ་ནས་བརྩམས་པའི་རྩོམ་ལ་སྙན་ངག་ཟེར་བ་གཉིས་ཀ་དེང་སང་འཐད་ལྡན་དུ་བརྩི་བཞིན་པ་ལྟར་ཡིན་པས། མདོར་ན་སྔ་མ་ནི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རིག་ཚན་དགར་བ་ཞིག་དང༌། ཕྱི་མ་ནི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་པ་དགར་བ་ཞིག་ཡིན་འདུག་པས་གཉིས་ཀར་རིག་ལམ་རེ་ཡོད་པ་ཡིན་ཞིང༌། དེ་ལྟར་དགར་ཚེ་སྒྲུང་གཏམ་དང་སྙན་ངག་སོགས་རིགས་ཅི་ཙམ་ཡོད་མེད་དང་ཇི་ལྟར་དགར་ཚུལ་སོགས་ནི་དཔྱད་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བས་རྒྱ་ནག་གི་རྩོམ་རིག་སྨྲ་བ་ཚོས་དེའི་སྐོར་དམིགས་བསལ་རིག་ཚན་ཞིག་ལོགས་སུ་ཕྱེ་བཞིན་ཡོད་པར་ཡང་བཤད་དེ། གང་ལྟར་རྩོམ་ཐུང་འདི་ཙམ་གྱི་ནང་ཚིག་ཉུང་ངུས་བརྗོད་ཐུབ་པ་ཞིག་མིན་ལ། འདིར་དཔྱད་བྱ་གཙོ་བོའང་མིན་པས་བཞག་གོ། དེས་ན་གོང་གསལ་་རྩོམ་ལུས་ཀྱི་གོ་དོན་དེ་གཉིས་ཀ་དོན་གྱིས་རྩོམ་ལུགས་སམ་རྩོམ་རྣམ་གྱི་གོ་དོན་ཞིག་ཡིན་འདུག་པས་དེ་དག་ལ་རྩོམ་ལུས་མི་ཟེར་ཞིང༌། རྩོམ་ལུས་ཞེས་པ་ནི་སྒྲ་དོག་འཇུག་གི་དབང་དུ་བྱས་ན་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་ཀྱི་རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་ཕྲེང་བ་ལ་བཤད་ཆོག་ཀྱང་དེ་ངེས་པར་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་ཁོ་ན་ལ་སྦྱར་དགོས་དོན་མེད་པས། སྒྲ་ཡངས་འཇུག་གི་དབང་དུ་བྱས་ནས་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་ཡིན་མིན་གཉིས་ཀའི་རྩོམ་ཡིག་སྤྱིའི་ལུས་ལ་བཤད་ན་ལེགས་ཤིང༌། དེ་ལྟར་བྱས་ཚེ། རྩོམ་ཡིག་གང་ཡང་རུང་བའི་ཕྱིའི་གྲུབ་ཆ་རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་ཕྲེང་བ་ལ་རྩོམ་ལུས་ཞེས་བརྗོད་པར་འདོད་དོ། འོ་ན་རྩོམ་ཡིག་གི་རྣམ་པ་དང་རྩོམ་ཡིག་གི་ལུས་གཉིས་ཀ་རྩོམ་ཡིག་གམ་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཕྱི་ཚུལ་ནས་བཤད་པ་འདྲ་བས་རྩོམ་རྣམ་དང་རྩོམ་ལུས་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་ཅི་ཡོད་ཅེ་ན། དེ་གཉིས་ལ་འདིར་རྩ་བའི་ཆ་ནས་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་ཁོ་ནའི་དབང་དུ་བྱས་མ་བྱས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་ཀྱང་དེ་གཙོ་བོ་མིན་ལ། གཙོ་བོ་ནི་ལུས་དང་རྣམ་པ་གཉིས་ཀྱི་གོ་དོན་མི་འདྲ་བས་ཡིན་ཏེ། ལུས་ནི་གཟུགས་པོའི་དོན་ཡིན་པ་གོང་དུ་བཤད་ཟིན་ལྟར་ལ། རྣམ་པ་ནི་གཟུགས་པོའི་ཆགས་དབྱིབས་ལ་གོ་བ་ཡིན་ཏེ། ཆགས་དབྱིབས་མཛེས་མི་མཛེས་ལ་རྣམ་པ་མཛེས་མི་མཛེས་དང༌། ཆགས་དབྱིབས་མི་འདྲ་བ་ལ་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བ་ཟེར་བས། འདིར་ཡང་རྩ་བའི་ཆ་ནས་རྩོམ་ཡིག་གམ་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཆགས་དབྱིབས་ལ་གོ་བ་ཡིན། དེ་ཡང་དཔེར་ན། ངོ་བོ་ཡེ་ཤེས་ལ་རྣམ་པ་ནང་མཆོད་དང་མཆོད་རྫས་སོ་སོའི་རྣམ་པ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ངོ་བོ་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་ཡིན་པ་ལ་རྣམ་པ་སྙན་ངག་དང་སྒྲུང་གཏམ་དང་ཟློས་གར་སོགས་ཐ་དད་པ་དུ་མ་ཡོད་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་འདི་ནི་རྩོམ་ཡིག་གི་ཕྱིའི་ཚིག་ཕྲེང་གི་ཆགས་དབྱིབས་ཙམ་ལ་གོ་རྒྱུ་མིན་པར། རྩོམ་གྱི་སྤྱི་ཁོག་གི་ཆགས་དབྱིབས་ལ་གོ་དགོས། དེའང་སྤྱི་ཁོག་གི་ཆ་ནས་རྩོམ་གཞི་འདིང་སྟངས་དང༌། གོ་རིམ་ཆགས་ཚུལ། ཚིག་སྦྱོར་སྤེལ་ལུགས། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སྣང་བརྙན་བསྐྲུན་སྟངས་སོགས་མདོར་ན་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མཚོན་ལུགས་མི་འདྲ་བའི་ཆ་ནས་རྩོམ་གྱི་སྤྱི་ཁོག་གི་ཆགས་དབྱིབས་མི་འདྲ་བར་གྱུར་པའི་རྩོམ་གྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ལ་ཟེར་ཏེ། འདི་ནི་སྙན་རྩོམ་དང་སྒྲུང་རྩོམ་གཉིས་ལྟ་བུ་བསྡུར་ཏེ་དཔྱད་ན་གསལ་པོར་རྟོགས་ཐུབ་བོ། །
གཉིས་པ། རྩོམ་ལུས་ཀྱི་དབྱེ་བ།
གོང་སྨོས་ལྟར་རྩོམ་ལུས་ཞེས་པ་རྩོམ་གྱི་ཚིག་ཕྲེང་ལ་གོ་བར་བརྟེན། དེ་ལ་ནི་རིགས་མི་འདྲ་བ་གསུམ་དུ་གྲུབ་པས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལས། དེ་ཡང་ཚིགས་བཅད་ལྷུག་པ་དང༌། །སྤེལ་མ་རྣམ་གསུམ་ཉིད་དུ་གནས། །ཞེས་གསུངས་ཤིང༌། ས་པཎ་མཁས་འཇུག་ཏུ། བསྟན་བཅོས་བྱེད་པས་ཚིགས་བཅད་དང༌། །རྐྱང་པ་དང་ནི་སྤེལ་བ་གསུམ། །ཞེས་རྐྱང་པ་དང་ལྷུག་པ་རྣམ་གྲངས་སུ་གསུངས་པ་དང༌། ཡང་ཁོང་གི་སྡེབ་སྦྱོར་སྣ་ཚོགས་མེ་ཏོག་ཆུན་པོར། ཚིགས་སུ་བཅད་དང་རྐྱང་པ་དང༌། །རྒྱུན་ཆགས་ཞེས་བྱ་རྣམ་པ་གསུམ། །ཞེས་སྤེལ་མ་དང་རྒྱུན་ཆགས་རྣམ་གྲངས་སུ་གསུངས། མདོ་དོན་རྐང་པར་བཅད་པ་ལ་ཚིགས་བཅད་དང་མ་བཅད་པ་ལ་ལྷུག་པའམ་རྐྱང་པ་དང༌། བཅད་ལྷུག་གཉིས་བསྲེས་ཏེ་སྤེལ་བ་ལ་སྤེལ་མའམ་རྒྱུན་ཆགས་ཞེས་བཞེད་ཅིང༌། རྒྱུན་ཆགས་ཞེས་པ་འདིའི་སྐོར་ལ་སྔ་མོ་ནས་མཁས་པའི་རྩོད་པ་ཕྲན་བུ་ཡོད་པ་ནི་ས་པཎ་གྱི་གསུང་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡང་ཁོང་གིས་སྡེབ་སྦྱོར་སྣ་ཚོགས་མེ་ཏོག་ཆུན་པོར། རྒྱུན་ཆགས་པ་དེའང་གཉིས་ཏེ། རྒྱུན་ཆགས་བཅད་པ་དང༌། མ་བཅད་པའོ། དེ་ལ་རྒྱུན་ཆགས་བཅད་པ་ནི། འདིར་ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་བྱེ་བྲག་ཡིན་པས་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་ཉིད་ཀྱི་ནང་དུ་བཤད་པར་བྱའོ། རྒྱུན་ཆགས་མ་བཅད་པ་ནི། སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་མཚན་ཉིེད་ལྕི་ཡང་ལ་སོགས་པས་ཕྱེ་ལ། བྱ་བ་སྟོན་པའི་སྒྲ་ཡོད་པ། རྐང་པ་བཞིར་མ་བཅད་པ་སྟེ། དེ་སྐད་དུ་ཡང་སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་ཚོམས་ལས། རྐང་པ་དག་གིས་མ་བཅད་པ། །གང་ལ་ཡི་གེ་སྦྲེལ་ལེགས་ཡོད། །བྱ་བའི་ཚིག་གིས་གསལ་བྱས་པ། །དེ་ནི་རྒྱུན་ཆགས་ལས་གཞན་མིན། །ཞེས་འདོན་པའི་ཕྱིར་རོ། འདིའི་དཔེར་བརྗོད་པ་ནི་ཁོ་བོའི་བླ་མ་ཆོས་ཀྱི་རྗེ་དཔལ་ས་སྐྱ་པ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་མཐས་བརྒྱན་པའི་ཞལ་སྔ་ནས་མཛད་པའི་བསྟོད་པ་འགའ་ཞིག་(ཀྱེ་རྡོ་རྗེའི་བསྟོད་པ་)ལས་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། འདི་ལྟ་བུའི་སྡེབ་སྦྱོར་ནི། དེང་སང་རྒྱ་གར་ན་སྡེབ་སྦྱོར་པ་ཆེས་ཆེ་བ་མང་དུ་ཐོས་པ་འགའ་ཞིག་ལ་གྲགས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་ཀྱི། ཐམས་ཅད་ལ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་ལ། སྦྱོར་བ་ཡང་ཆེས་ཤིན་ཏུ་ཉུང་བར་སྣང་ངོ༌། ། ༧ ཞེས་གསུངས་པ་དང༌། མཁས་འཇུག་ཏུའང༌། བསྟན་བཅོས་ལ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱི་ལམ་ནི་གསུམ་སྟེ། ཚིགས་སུ་བཅད་པ་དང༌། རྐྱང་པ་སྟེ་ལྷུག་པ་དང༌། དེ་གཉིས་སྤེལ་བའི་རྒྱུན་ཆགས་བཅད་པ་ནི་ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་ཁོངས་སུ་འདུ་ལ། རྒྱུན་ཆགས་མ་བཅད་པ་ནི་སྡེབ་སྦྱོར་རྒྱུན་ཆགས་འདྲ་བ་ལ་རྐང་པར་མ་ཕྱེ་བས་རྐྱང་པ་དང་འདྲ་བའོ། ། ༨ ཞེས་གསུངས་པ་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང༌། དེ་ལ་དཔང་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་དང༌། ཟུར་མཁར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོ། རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་རྗེས་འབྲང་དང་བཅས་པས་དགག་པ་བཏང་ཡོད་ལ། སྣར་ཐང་ལོ་ཙཱ་བ་དང༌། རིན་སྤུངས་ངག་དབང་འཇིག་གྲགས། མང་ཐོས་ཀླུ་སྒྲུབ་རྒྱ་མཚོ་སོགས་ཀྱིས་དགག་ལན་གནང་ཡོད། ༩ དཔང་ལོ་སོགས་ཀྱིས་སྐྱོན་བསྟན་པའི་སྙིང་པོ་ནི། རྒྱུན་ཆགས་ཞེས་པ་ཚེག་བར་ཉེར་བདུན་ཡན་གྱི་ཚིགས་བཅད་ཀྱི་མིང་ཡིན་པས་དེ་ཚིགས་བཅད་ལས་ལོགས་སུ་ཕྱེ་བ་མི་འཐད་ཚུལ་དང༌། ལྷག་པར་དེ་ལ་བཅད་མ་བཅད་རིགས་གཉིས་ཕྱེས་པའི་མ་བཅད་པ་ལ་སྡེབ་སྦྱོར་ཡོད་གསུངས་པ་དང༌། དེ་ལྷུག་པ་དང་འདྲ་གསུངས་པ་གཉིས་ནང་འགལ་ཚུལ་བསྟན་པ་དེ་ཡིན་པ་ནི་དཔང་ལོའི་འགྲེལ་པ་དང་དབྱངས་ཅན་དགྱེས་གླུ་སོགས་སུ་གསལ་ཞིང༌། ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པའི་དབྱངས་ཅན་ཞལ་ལུང་དུ་དེའི་དོན་བསྡུས་འདི་ལྟར་འབྱུང་སྟེ། ཚིགས་བཅད་ལས་གཞན་རྒྱུན་ཆགས་མེད་པའི་ཕྱིར། །རྒྱུན་ཆགས་ཟུར་དུ་འབྱེད་པ་ཤིན་ཏུ་འཁྲུལ། །རྒྱུན་ཆགས་མ་བཅད་སྡེབ་སྦྱོར་བཞིན་ཡིན་ན། །རྐང་པས་གཅོད་དགོས་རང་གི་ཚིག་དང་འགལ། །གང་ཡང་རྐང་པས་མ་བཅད་ལྷུག་པ་ལ། །སྡེབ་སྦྱོར་པྲསྟཱ་མི་འབྱུང་ཚིགས་བཅད་ལ། །རྐང་བཞི་མི་དགོས་མངོན་པས་རྒྱས་འགེབ་པ། །ཞྭ་དཔེ་ལྷམ་ལ་འགེབ་པ་ཁོ་ནར་ཟད། །ཅེས་གསུངས། དེ་དག་ལ་རིན་སྤུངས་ས་སྤྱོད་དབང་པོས་ལན་མཛད་པ་ནི། གོང་དུ་(མེ་ཏོག་ཆུན་པོར་) གསུངས་པ་དེ་དག་ནི་རྣམ་གྲངས་གཞན་ལ་དགོངས་ནས་རྒྱུན་ཆགས་ཀྱང་ལུས་སུ་བཞེད་པ་ཙམ་མ་གཏོགས། སྤེལ་མ་མི་བཞེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། ཞེས་མཁས་འཇུག་གི་བསྟན་བཅོས་བྱེད་པས་ཞེས་སོགས་ཀྱི་ལུང་དེ་དག་དྲངས་ཡོད་པ་དང༌། ཡང་མུ་མཐུད་ཁོང་གིས། རྗེ་བཙུན་དེ་ཉིད་ནི་རྐང་པས་མ་བཅད་པའི་རྒྱུན་ཆགས་དེ། ལྷུག་པ་དང་འདྲ་བ་ཙམ་ལས་ལྷུག་པ་དངོས་སུ་མི་བཞེད་དེ། མཁས་འཇུག་ལས། རྒྱུན་ཆགས་མ་བཅད་པ་ནི་སྡེབ་སྦྱོར་རྒྱུན་ཆགས་འདྲ་བ་ལ་རྐང་པར་མ་ཕྱེ་བས་རྐྱང་པ་དང་འདྲ་བའོ་ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར། ཡི་གེ་ལྕི་ཡང་གི་སྡེབ་སྦྱོར་སྦྲེལ་ལེགས་སུ་ཡོད་པས་ལྷུག་པ་དངོས་ནི་མ་ཡིན་ཞིང༌། རྣམ་པ་གཅིག་ཏུ་རྐང་པས་མ་བཅད་པའི་ཕྱིར་ལྷུག་པ་དང་འདྲའོ། ༡༠ ཞེས་གསུངས། འདིའི་སྐོར་ལ་སི་ཏུ་པཎ་ཆེན་བསྟན་པའི་ཉིན་བྱེད་ཀྱིས་འདི་ལྟར་གསུང་སྟེ། རྒྱུན་ཆགས་མ་བཅད་པ་དང་དེ་སྟོན་པའི་གཞུང་གཉིས་ཀའི་རྒྱ་དཔེ་སྔར་མཐོང་ནི་མ་མཐོང༌། རྒྱ་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་སྡེབ་སྦྱོར་ལ་མེད་པ་ས་པཎ་རང་གི་གསུང་ལས་ཀྱང་གསལ་མོད། འོན་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་གྲགས་ཆུང་ཞིང་སྦྱོར་བ་ཉུང་བ་མ་གཏོག་དཎྜ་ཀར་གྲགས་པའི་སྡེབ་སྦྱོར་རྒྱུན་ཆགས་མ་བཅད་པ་ཞིག་རྒྱ་གར་ནའང་ཡོད་པ་ཡིན་འདུག་ཀྱང་གཞུང་འདི་དང་སྡེབ་སྦྱོར་རིན་འབྱུང་སོགས་ལ་ནི་སྒྲིག་ཏུ་མེད་ ༡༡ ཅེས་གསུངས། འདི་ལ་བལྟས་ན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པའི་རྡོ་རྗེའི་གསུང་དེ་དག་ཚིག་ཅུང་ཟད་ཐལ་དྲགས་པ་མིན་ནམ་སྙམ། གང་ལྟར་རྩོད་གཞིའི་གཙོ་བོ་རྒྱུན་ཆགས་མ་བཅད་པ་ཟེར་བ་དེ་རྒྱ་གར་མ་གཏོགས་བོད་ལ་མེད་ཅིང༌། རྒྱ་གར་ལའང་ཤིན་ཏུ་གྲགས་ཆུང་ཞིང་སྦྱོར་བ་ཉུང་བ་ཞིག་ཡིན་འདུག་གཤིས་མང་དུ་རྩོད་པ་ལ་དགོས་པ་མེད་པས་བཞག་ན་ལེགས་སོ། །
བཅད་ལྷུག་སྤེལ་གསུམ་སོ་སོར་ཡང་དབྱེ་བ་ཡོད་མེད་དཔྱད་དུ་ཡོད་དེ། ཚིགས་བཅད་ལ་དབྱེ་བ་མང་བས་འོག་ཏུ་འཆད་པར་འགྱུར་ཞིང༌། ཚིག་ལྷུག་ལ་སློབ་དཔོན་བྷཱ་མ་ཧས་གཏམ་དང་བརྗོད་པ་གཉིས་སུ་ཕྱེ་བ་སློབ་དཔོན་དཎྜིས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་བཀག་ཟིན་པ་དེ་ལྟར་ཡིན་པས་འདིར་ཚིག་ལྷུག་ལ་དབྱེ་བ་མེད་ཅིང༌། སྤེལ་མ་ལ་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ། སྤེལ་མ་ཟློས་གར་ལ་སོགས་ཏེ། །དེ་དག་རྣམས་ནི་གཞན་ན་རྒྱས། །ལྷུག་པ་ཚིགས་བཅད་རང་བཞིན་འགའང༌། །ཙམྤཱུ་ཞེས་པར་མངོན་པར་བརྗོད། །ཅེས་གསུངས་ཤིང༌། འདིའི་ཚིག་རྐང་གསུམ་པར་དཔང་ཊཱིཀ་དང་ཁམས་སྤྲུལ་འགྲེལ་པ་གཉིས་སུ་རང་བཞིན་འགའང་ཞེས་གོང་དུ་བཀོད་མ་ཐག་པ་ལྟར་འབྱུང་ལ། གཞན་རིན་སྤུངས་པ་དང༌། རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ། བོད་མཁས་སཽགས་ཀྱི་འགྲེལ་པ་རྣམས་སུ་རང་བཞིན་གང་ཞེས་འབྱུང་བས་འགྲེལ་ཚུལ་ཡང་མི་འདྲ་བ་འབྱུང༌། སྤེལ་མ་ལ་རིགས་གཉིས་ཡོད་པར་འགྲེལ་པ་ཀུན་ཞལ་མཐུན་ཀྱང་གཉིས་པོ་འདྲེན་ཚུལ་ལ་མི་མཐུན་ཏེ། ཁམས་འགྲེལ་མ་གཏོགས་པའི་འགྲེལ་པ་གཞན་ཀུན་ཏུ་ལེགས་སྦྱར་སོགས་སྐད་རིགས་བཞི་ག་ཚང་བའི་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་མ་དང༌། བཞི་ག་མི་ཚང་བར་གང་རུང་རེ་ལ་བརྟེན་པའི་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་མ་གཉིས་འདྲེན་ཞིང༌། ཁམས་འགྲེལ་དུ་སྐད་རིགས་བཞི་སྤེལ་བའི་སྤེལ་མ་དང༌། བཅད་ལྷུག་སྤེལ་བའི་སྤེལ་མ་གཉིས་འདྲེན་པར་མཛད། ད་དུང་ཁམས་འགྲེལ་དུ། འགའང་ཞེས་པའི་འང་སྒྲས་རྒྱུན་ཆགས་མ་བཅད་པ་ཙ ཙམྤཱུ་ཡིན་པར་མ་ཟད་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་མའང་ཙམྤཱུ་ཡིན་པར་སྟོན་པ་གཞུང་གི་དགོངས་པ་ཡིན་གསུངས་ ༡༢ པས་རྩ་ཚིག་འགོད་སྟངས་དང་འབྲུ་གཉེར་སྟངས་དེ་བཞིན་འཐད་སྙམ། འོན་ཀྱང་སྐད་རིགས་སྤེལ་མ་སྐབས་འདིའི་རྩོམ་ལུས་སུ་བཤད་པ་ནི་འཐད་པར་མ་མཐོང་སྟེ། སྐད་རིགས་བཞི་ག་ཚང་མ་ཚང་དང་སྤེལ་མ་སྤེལ་གྱིས་རྩོམ་གྱི་ལུས་ལ་ཁྱད་པར་གང་ཡང་མི་འོང་བས། འདིར་སྤེལ་མ་ལ་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་བའི་སྤེལ་མ་གཅིག་པུ་ལས་དབྱེ་བ་གཞན་མེད་པར་སེམས་ཏེ། ས་པཎ་གྱིས་ཀྱང་རྒྱུན་ཆགས་སམ་སྤེལ་མ་ལ་བཅད་མ་བཅད་གཉིས་ཕྱེས་པའི་བཅད་པ་ནི་ཚིགས་བཅད་ཁོངས་སུ་བསྡུས་ཏེ་མ་བཅད་པ་ཉིད་བཟུང་ཡོད་པ་ལྟར་རོ། །
ཚིགས་བཅད་ལ་ནི་ས་པཎ་མཁས་འཇུག་ལས། ཚིགས་བཅད་ལུང་ལས་གྲགས་པ་དང༌། །སྡེབ་སྦྱོར་མཁན་ལ་གྲགས་པ་གཉིས། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་ལུང་ལ་གྲགས་པ་དང༌། སྡེབ་སྦྱོར་མཁན་ལ་གྲགས་པའི་ཚིགས་བཅད་གཉིས་ཡོད་ཅིང༌། སྔ་མ་ནི་མངོན་པ་ཀུན་བཏུས་ལས་གསུངས་པ་ལྟར་ན་ཚིགས་བཅད་རེར་རྐང་པ་གཉིས་ཅན་དང༌། གསུམ་ཅན། བཞི་ཅན། ལྔ་ཅན། དྲུག་ཅན་བཅས་ཡོད་ལ། བདུན་པ་ཡན་ཆད་མེད་པར་གྲགས། ༡༣ འདིར་བཤད་བྱ་ནི་ཕྱི་མ་སྡེབ་སྦྱོར་མཁན་ནམ་སྙན་ངག་མཁན་ལ་གྲགས་པའི་ཚིགས་བཅད་དེ། འདི་ལ་ནི་ཚིགས་བཅད་ཡིན་ཚེ་ངེས་པར་དུ་རྐང་པ་བཞི་ཅན་ཡིན་དགོས་ཏེ། སྡེབ་སྦྱོར་རིན་འབྱུང་ལས། ཚིགས་བཅད་རྐང་བཞི་དེ་ཡང་ནི། ཞེས་གསུངས། དེར་ཡང་སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་བྲྀཏྟ་དང་ཛཱ་ཏི་གཉིས་དང༌། དེ་དག་ལའང་མཉམ་མི་མཉམ་ཕྱེད་མཉམ་སོགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དུ་མ་ཡོད་པ་རྣམས་ནི་རྒྱ་སྐད་ལས་བོད་སྐད་ལ་ཇི་བཞིན་སྦྱོར་དུ་མེད་ཅིང༌། རྐང་པའི་ཚེག་བར་མང་ཉུང་དང་ཆ་ཡའི་སྒྲིག་སྟངས་སོགས་ནི་བོད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་ལ་གསལ་བར་ཡོད་ལ་གལ་ཡང་ཆེ་བས་དེ་དག་གི་སྒོ་ནས་ཚིགས་བཅད་ལ་རིགས་ཅི་ཙམ་ཡོད་མེད་མདོ་ཙམ་སྨོས་ན། དེ་ཡང་གཞུང་རྣམས་སུ་ཡི་གེ་མང་ཉུང་ཞེས་གསུངས་ཀྱང་དཻ་ཡིག་འབྲུ་མང་ཉུང་དང་ནོར་ཉེན་ཆེ་བས་ཚེག་བར་མང་ཉུང་ཞེས་བརྗོད་ན་ལེགས་ཚུལ་ཨ་ལགས་དོར་ཞིས་གསུངས་པ་ ༡༤ ཐུགས་མད་པས་འདིར་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་འཆད་པར་བགྱིའོ། །
སྔོན་གྱི་མཁས་པ་དག་གི་ཚིགས་བཅད་འབྲི་སྲོལ་ལ་སྤྱིར་བཏང་ཚིག་རྐང་རེར་ཚེག་བར་དྲུག་ཅན་ནས་ཉེར་བདུན་ཅན་བར་འབྲི་སྲོལ་དར་བས། སློབ་དཔོན་རིན་ཆེན་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་ཀྱང་སྡེབ་སྦྱོར་རིན་འབྱུང་དུ་དེ་དག་གི་མིང་དང་དཔེར་བརྗོད་བཀོད་ཡོད་ལ། དྲུག་པ་ཡན་ཆད་དང་ཉེར་བདུན་མན་ཆད་ལ་རེ་ཟུང་ལས་བཀོད་མེད་ཅིང༌། ཉེར་བདུན་མན་ལ་རྒྱུན་ཆགས་སམ་རབ་བསགས་ཞེས་གསུངས། སློབ་དཔོན་གྱིས་ཚེག་བར་དྲུག་པ་མན་ཆད་ལ་ཚིགས་བཅད་མཚན་ཉིད་པར་བཞེད་ཅེས་ས་པཎ་གསུངས། ༡༥ སྤྱིར་ཚིགས་བཅད་གང་གི་རྐང་པ་བཞི་གའི་ཚེག་བར་མང་ཉུང་མཉམ་དགོས་པ་གལ་ཆེ་བ་མ་གཏོགས། ཚེག་བར་གྱི་མང་ཉུང་ཅི་ཙམ་བྱེད་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཚད་འཛིན་མེད་པས་གང་འོས་བྱས་ཆོག་ཀྱང་ཚིག་སྦྱོར་རིང་དྲགས་ན་སྙན་པོ་འོང་དཀའ། ཚེག་བར་དྲུག་པ་ནས་ཉེར་དྲུག་པ་བར་གྱི་སོ་སོའི་མིང་སྡེབ་སྦྱོར་རིན་འབྱུང་ལས་གསུངས་པ་འདི་ལྟར་ཏེ། ཚེག་བར་དྲུག་པ་དབྱངས་སྒྲོག བདུན་པ་རབ་དགའ། བརྒྱད་པ་རྗེས་བསྔགས། དགུ་པ་བྲྀཧ་ཏི། བཅུ་པ་ཕྲེང་ལྡན། བཅུ་གཅིག་པ་སུམ་བསྔགས། བཅུ་གཉིས་པ་སྐྱེ་འགྲོ། བཅུ་གསུམ་པ་ཤིན་ཏུ་སྐྱེ་འགྲོ། བཅུ་བཞི་པ་ནུས་ལྡན། བཅོ་ལྔ་པ་ཤིན་ཏུ་ནུས་ལྡན། བཅུ་དྲུག་པ་ལེགས་སྤྱོད། བཅུ་བདུན་པ་ཤིན་ཏུ་ལེགས་སྤྱོད། བཅོ་བརྒྱད་པ་བརྟན་འཛིན། བཅུ་དགུ་པ་ཤིན་ཏུ་བརྟན་འཛིན། ཉི་ཤུ་པ་བྱེད་ལྡན། ཉེར་གཅིག་པ་རབ་བྱེད་ལྡན། ཉེར་གཉིས་པ་ཀུན་བྱེད་ལྡན། ཉེར་གསུམ་པ་རྣམ་བྱེད་ལྡན། ཉེར་བཞི་པ་ལེགས་བྱེད་ལྡན། ཉེར་ལྔ་པ་ཤིན་ཏུ་ལེགས་བྱེད་ལྡན། ཉེར་དྲུག་པ་ལྷག་པར་བྱེད་ལྡན་ཏེ། ཉེར་བདུན་པ་མན་ཆད་ལ་རྒྱུན་ཆགས་སམ་རབ་བསགས་ཞེས་བྱ་ཞིང༌། རྒྱུན་ཆགས་དང་རབ་བསགས་གཉིས་ཀྱང་དོན་གཅིག་ཁྱད་མེད་ཅིག་མ་ཡིན་ཏེ། སྡེབ་སྦྱོར་མེ་ཏོག་ཆུན་པོར། རབ་བསགས་རྒྱུན་ཆགས་འདྲ་བ་ལ། །འོན་ཀྱང་ཁྱད་པར་ཡ་ལ་སྦྱོར། ། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་སྡེབ་སྦྱོར་སྟེང་ན་ཁྱད་པར་ཕྲན་བུ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། ཨ་ལགས་དོར་ཞིས་རྒྱུན་ཆགས་ཉེར་བདུན་པ་དང་རབ་བསགས་སོ་ལྔ་པའི་ཆེད་མིང་དུ་བཏགས་པ་ ༡༦ ནི་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་ལ་མ་ངེས་པས་སྡེབ་སྦྱོར་རིན་འབྱུང་རྩ་འགྲེལ་གྱི་དགོངས་པ་དང་ཅུང་མི་མཐུན་ཀྱང་བོད་སྐད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་ལ་ནི་མི་འགྲིག་པ་མེད་དོ། མེ་ཏོག་ཆུན་པོ་ལས་ཉེར་གཅིག་པ་མན་ལ་མིང་འདི་དང་ཅུང་མི་མཐུན་པ་འབྱུང་སྟེ། ཉེར་གཅིག་པ་ལ་ཤིན་ཏུ་བྱེད་ལྡན་དང༌། ཉེར་དྲུག་པ་ལ་ལྷག་པར་ལེགས་བྱེད། ཉེར་གཉིས་ནས་ཉེར་ལྔ་བར་ལ་ལྡན་ཞེས་པའི་ཚིག་ཟུར་དེ་མེད་པར་ཀུན་བྱེད་ཅེས་སོགས་སུ་འབྱུང་ངོ༌། །
ཚེག་བར་ལྔ་པ་ཡན་གྱི་ཚིགས་བཅད་སྦྱར་སྲོལ་དར་ཁྱབ་ཤིན་ཏུ་ཆུང་ནའང་དེ་དག་གི་མིང་དང་སྦྱོར་ཚུལ་མེད་པ་མིན་ཏེ། སྡེབ་སྦྱོར་མེ་ཏོག་ཆུན་པོར་བཀོད་པ་ ༡༧ ལྟར་ན། བློ།། མཆོག། དཔལ།། དབྱངས།། ལྟ་བུ་ཚེག་བར་གཅིག་ཅན་ལ་བརྗོད་པ། དབྱངས་ཅན།། ཁྱོད་བསྒྲུབས།། སྤོབས་པ།། བརྟན་ཐོབ།། ལྟ་བུ་ཚེག་བར་གཉིས་ཅན་ལ་ཤིན་ཏུ་བརྗོད་པ། ཁྱོད་ཀྱི་གསུང༌།། གཉིས་མེད་བློ།། ལྕགས་སྒྲོག་གིས།། སྦྲེལ་ལེགས་འདྲ།། ལྟ་བུ་ཚེག་བར་གསུམ་ཅན་ལ་ལྷན་ཅིག་བར་མ། རྒྱལ་སྲས་དབང་པོ།། འཇམ་དབྱངས་ཁྱོད་ཀྱིས།། ལེགས་བཤད་ནོར་རྒྱུན།། བདག་བློ་ཚིམ་མཛད།། ལྟ་བུ་ཚེག་བར་བཞི་ཅན་ལ་རབ་གནས། བརྩེ་ལྡན་ཁྱོད་ཀྱི་གསུང༌།། དྲི་ཟའི་པི་ཝང་ལྟར།། སྙན་ཅིང་འཇེབས་པ་ཡིས།། གདུལ་བྱ་ཡིད་འཕྲོག་བྱེད།། ལྟ་བུ་ཚེག་བར་ལྔ་ཅན་ལ་ལེགས་པར་རབ་གནས་ཞེས་བྱ། དེ་སྐད་དུ་ཡང༌། བརྗོད་དང་ཤིན་ཏུ་བརྗོད་བར་མ། །རབ་གནས་ལེགས་པར་རབ་གནས་དང༌། །དབྱངས་སྒྲོག་རབ་དགའ་གོ་རིམ་བཞིན།། དམར་སེར་གྱིས་ནི་བཤད་པ་ཡིན། །ཞེས་པའི་ལུང་ཚིག་འདི་སྡེབ་སྦྱོར་རིན་འབྱུང་ལས་འབྱུང་ཞེས་ས་པཎ་གསུངས་ ༡༨ ཀྱང་རིན་འབྱུང་རང་འགྲེལ་དུ་ཡོད་ན་མ་གཏོགས་རྩ་བར་མི་སྣང་བས་དཔྱད། ཨ་ལགས་དོར་ཞིས་བོད་སྐད་ཚིགས་བཅད་ཀྱི་ཐུང་མཐའ་ཚེག་བར་ལྔ་ཅན་ལ་བྱེད་དགོས་གསུངས་པ་༡༩ཡོངས་གྲགས་རྒྱུགས་ཆེ་བའི་སྦྱོར་ཚུལ་ལ་དགོངས་པ་ཡིན་སྲིད་ནའང་དེའི་མིང་ལ་ཡལ་འདབ་ཅན་ཞེས་བཏགས་པའི་ཁུངས་མ་རྙེད། རྒྱལ་དབང་ལྔ་པས་ཚིག་གི་རྐང་པ་དང་ཚེག་བར་ནོར་ཏེ་རྐང་པ་གཅིག་ཅན་སོགས་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་ཀྱི་དཔེར། བློ། མཆོག རྒྱལ། གྱུར། ཞེས་ཚེག་བར་གཅིག་ཅན་སོགས་བཀོད་པ་ ༢༠ ནི་ཐུགས་མཉམ་མ་བཞག་པའི་སྐྱོན་ཆེ་ཙམ་ཞིག་གོ།
ཚེག་བར་གཅིག་ཅན་ནས་བཟུང་ཉེར་དྲུག་ཉེར་བདུན་ཅན་སོགས་ཚེག་བར་མང་ཉུང་ཅི་རིགས་ཅན་གྱི་ཚིགས་བཅད་སོ་སོར་རྒྱ་གར་ལྟར་ན་ཡི་གེའི་ལྕི་ཡང་དང་དབྱངས་གསལ་གྱི་གྲངས་སོགས་ཀྱི་སྟེང་ནས་ནང་གསེས་མང་པོ་དབྱེར་ཡོད་ལ། བོད་སྐད་ལ་དེ་ལྟར་དབྱེ་སྲོལ་ད་དུང་བྱུང་མེད་ཀྱང་ཆ་ཡའི་སྡེབ་སྦྱོར་སྟེང་ནས་དབྱེ་སྲོལ་ཡོད་པ་མཁས་དབང་དུང་དཀར་ཚང་དང་བསེ་ཚང་སོགས་ཀྱི་སྙན་འགྲེལ་དུ་གསལ་བ་ལྟར་ཡིན་ལ། ཨ་ལགས་དོར་ཞིའི་ཚིགས་བཅད་སྡེབ་སྟངས་ཀྱི་ཤེས་བྱའི་རྣམ་གཞག་ཅེས་པ་ནི་དེའི་སྐོར་གྱི་བཤད་པ་སྔ་མ་རྣམས་ལས་ཅུང་རྒྱས་པ་དེ་ཡིན།
ཆ་ཡའི་སྡེབ་སྦྱོར་སྟེང་ནས་དབྱེ་ཚུལ་ནི། དཔེར་ན། ཚེག་བར་བདུན་མ་ལ་མཚོན་ན། དོར་ཞིའི་ཚིགས་བཅད་སྡེབ་སྟངས་ལས། བརྩེ་ལྡན་གྱི་གྲོགས་པོ་ཁྱོད་ཀྱིས། །མཛའ་སེམས་ཀྱི་མདུད་པ་མ་ལྷོད། །ལྟ་བུ་ཆ་གཅིག་དང་ཡ་གཅིག་རྗེས་སླར་ཡང་ཆ་གཉིས་ཅན་གྱི་རིགས་དང༌། ལྡེམ་ལྡེམ་གཡོ་བ་ཡི་གར་གྱིས། །བདག་ཡིད་དབང་མེད་དུ་འཕྲོགས་སོང༌། །ལྟ་བུ་ཆ་གཉིས་དང་ཡ་གཅིག་རྗེས་སླར་ཡང་ཆ་གཅིག་ཅན་གྱི་རིགས་དང༌། ཡིད་ཀྱི་ཆུ་མཚོ་དྭངས་པའི་ངོགས། །ཟླ་བཞིན་སྣང་བརྙན་འགོག་མེད་ཤར། །ལྟ་བུ་ཆ་གསུམ་རྗེས་ཡ་གཅིག་ཅན་གྱི་རིགས་དང༌། སྐྱབས་བསླུ་མེད་རིན་ཆེན་རྣམ་གསུམ། །མགོ་སྤྱི་གཙུག་རྒྱན་དུ་མཛེས་སོ། །ལྟ་བུ་ཡ་གཅིག་རྗེས་ཆ་གསུམ་ཅན་གྱི་རིགས་ཏེ་རིགས་མི་འདྲ་བ་བཞི་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ། རིགས་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་གཙོ་བོ་ནི་ཡ་ཚིག་དེ་རྐང་པའི་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་གང་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཡོང་གི་ཡོད་ཅིང༌། ཚེག་བར་བདུན་མ་ལ་མཚོན་ན་རིགས་བཞི་པོ་འདི་མ་གཏོགས་མེད། ཚེག་བར་གཞན་དག་ཀུན་ལ་ནང་གསེས་ཀྱི་རིགས་དབྱེ་སྟངས་འདི་ཇི་བཞིན་ཡིན་པས་རིགས་འགྲེ་བྱས་ན་ཤེས་སླ་ཞིང༌། ཚེག་བར་དྲུག་ཅན་ནས་བཅོ་ལྔ་ཅན་བར་ལ་ནི་སོ་སོར་རིགས་ཅི་ཡོད་དཔེ་བརྗོད་དང་བཅས་དུང་དཀར་ཚང་དང་བསེ་ཚང་གི་སྙན་འགྲེལ་དུ་གསལ་བར་འབྱུང་བ་དེ་ལྟར་ལ། དོར་ཞིས་དེ་དག་གི་ཐོག་ལ་ད་དུང་ཚེག་བར་བཅུ་དགུ་ཅན། ཉེར་གཅིག་ཅན། ཉེར་གསུམ་ཅན། ཉེར་ལྔ་ཅན། ཉེར་བདུན་ཅན། སོ་ལྔ་ཅན་བཅས་ཀྱི་དཔེ་བརྗོད་རེའང་བཀོད་ཡོད་པ་དེ་དག་གི་རིགས་དབྱེའི་གྲངས་ལ་མཐུན་མི་མཐུན་དང་ཚང་མི་ཚང་ཅི་རིགས་ཡོད་ཀྱང་གཞུང་དེ་དག་ཕན་ཚུན་བསྡུར་བ་ཙམ་གྱིས་ཤེས་སླ་བས་འདིར་མ་སྤྲོས་སོ། །
གཞན་ཡང་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལས་ཚིགས་བཅད་ལ་གྲོལ་རིགས་མཛོད་འདུས་བཞི་གསུངས་པ་ནི་ཚིགས་བཅད་ཀྱི་ནང་དོན་སྦྱོར་ཚུལ་སྟེང་ནས་ཕྱེ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་ལས་ཕྱིའི་ལུས་ཀྱི་སྟེང་ནས་ཕྱེ་བ་ཞིག་མིན་པས་འདིར་ཚིགས་བཅད་ཀྱི་རྩོམ་ལུས་ཁོངས་སུ་བརྗོད་དུ་མེད་དོ། །
དེ་ལྟར་ཚིགས་བཅད་ཀྱི་རྩོམ་ལུས་ལ་ཚེག་བར་མང་ཉུང་མི་འདྲ་བ་དང་ཆ་ཡ་སྤེལ་སྟངས་མི་འདྲ་བའི་ཐོག་ནས་དབྱེ་བ་མང་དུ་བྱུང་བ་དེ་དག་ལས་ཉེ་བར་མཁོ་བ་ནི་ཚེག་བར་དྲུག་པ་ནས་བཅོ་ལྔ་པའི་བར་ཡིན་པ་གོང་སྨོས་འགྲེལ་པ་དག་གི་དཔེར་བརྗོད་འགོད་ཚུལ་དང་སྤྱིར་བཏང་གི་ལག་ལེན་བཅས་ལས་རྗེས་སུ་དཔོག་ལ། དེ་ལས་ཀྱང་ཚེག་བར་བདུན་ཅན། དགུ་ཅན། བཅུ་གཅིག་ཅན། བཅུ་གསུམ་ཅན། བཅོ་ལྔ་ཅན་སོགས་ཡི་གེ་ཡ་ཅན་བརྗོད་བདེ་བས་ལག་ལེན་ལ་དར་ཆེ་ཞིང༌། ཚེག་བར་དྲུག་ཅན། བརྒྱད་ཅན། བཅུ་ཅན། བཅུ་གཉིས་ཅན་སོགས་ཡི་གེ་ཆ་ཅན་བརྗོད་མི་བདེ་བས་ལག་ལེན་ལ་དར་མི་ཆེ་ཞེས་ཨ་ལགས་དོར་ཞིས་གསུངས་པ་༢༡ ནི་མཁས་པའི་ཉམས་མྱོང་གི་གསུང་དང་དངོས་དོན་གྱི་སྡོམ་ཚིག་ཏུ་ངེས་ཤིང༌། ད་དུང་ཁོང་གིས་ཚིགས་བཅད་ཀྱི་མཉམ་པའི་གནད་དང༌། ཚིག་ངོས་ཉུང་གཙང་གི་གནད། བརྗོད་བྱ་འདུ་ཕུལ་ཆེ་བའི་གནད། ངེས་པའི་གནད། འདྲ་མཚུངས་སྤོང་བའི་གནད། སྙན་འཇེབས་ཀྱི་གནད་བཅས་གནད་དྲུག་གསུངས་པ་ནི་ཚིགས་བཅད་སྡེབ་པ་ལ་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་ཤེས་བྱའི་གལ་གནད་ཤ་སྟག་ཡིན་པས་དོན་གཉེར་ཅན་དག་གིས་དེ་དག་ལ་ཅིས་ཀྱང་གཟིགས་འཚལ་ཞེས་རྩོམ་ལུས་ཀྱི་གོ་དོན་དང་དབྱེ་བ་ལ་ཅུང་ཟད་དཔྱད་པའི་གཏམ་རེ་ཞིག་རྫོགས་སོ། །
མཆན།
༡༽ དཔང་ཊཱིཀ་དབུ་མེད་བྲིས་མ་དཔེ་གཟུགས། ཤོག་གྲངས་ ༧
༢༽ ༣༽ ༡༡༽ སྙན་འགྲེལ་དབྱངས་ཅན་ངག་གི་རོལ་མཚོ། གངས་ཅན་རིག་མཛོད་ ༢ ལྷ་སའི་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༥༤་་་་་༥༨
༤༽ དབྱངས་ཅན་དགྱེས་གླུ། གངས་ཅན་རིག་སྒོ་ ༡༩ པེ་ཅིན་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༢༡
༥༽ སྙན་ངག་གི་རྣམ་བཤད། མཚོ་སྔོན་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༡༥
༦༽ བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་རྣམ་བཤད། བོད་ལྗོང་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༡༩༨
༧༽ ས་པཎ་གསུང་འབུམ་པོད་དང་པོ། གངས་ཅན་རིག་མཛོད་ ༢༣ ལྷ་སའི་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༦༠༤་་་་་་༦༠༥
༨༽ གོང་མཚུངས་ཤོག་གྲངས་ ༤༠༥
༩༽ ༢༠༽ དབྱངས་ཅན་དགྱེས་གླུ། གངས་ཅན་རིག་སྒོ་ ༡༩ པེ་ཅིན་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༡༦་་་་་༡༧
༡༠༽ སྙན་འགྲེལ་མི་འཇིགས་སེང་གེའི་ང་རོ། མཚོ་སྔོན་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༡༨་་་་༡༩
༡༢༽ སྙན་འགྲེལ་དབྱངས་ཅན་ངག་གི་རོལ་མཚོ། གངས་ཅན་རིག་མཛོད་ ༢ ལྷ་སའི་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༡༠༡
༡༣༽ སྡེབ་སྦྱོར་རིན་འབྱུང་གི་འགྲེལ་པ་དོན་གསལ་མེ་ལོང་ཤིང་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༣
༡༤༽ མུན་འཇོམས་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ། པེ་ཅིན་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༣༧༡
༡༥༽ ༡༧༽ ༡༨༽ ས་པཎ་གསུང་འབུམ་པོད་དང་པོ། གངས་ཅན་རིག་མཛོད་ ༢༣ ལྷ་སའི་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༦༡༠་་་་་་་༦༡༡
༡༦༽ ༢༡༽ མུན་འཇོམས་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ། པེ་ཅིན་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༣༨༡་་་་་་་༣༨༢
༡༩༽ མུན་འཇོམས་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ། པེ་ཅིན་ལྕགས་པར་མ། ཤོག་གྲངས་ ༣༧༦ བཅས་སུ་གསལ།
གསལ་བཤད་ཞུ་རྒྱུར། རྩོམ་ཡིག་གི་བར་བར་དུ་ཡོད་པའི་ཨང་གྲངས་རྣམས་ནི་འོག་གི་དཔྱད་གཞིའི་གཞུང་ཁུངས་དག་གི་ཨང་གྲངས་ཡིན་པ་ཐུགས་འཇགས་འཚལ།